Eğitimde Performans Değerlendirmenin Önemi

Performans belirli amaçlara yönelik yapılan etkinlikler sonucunda kazanılmış nicel veya nitel kavramlardır. Ayrıca performans; bir kurumun benimsemiş olduğu amaçların gerçekleştirilmesinde, çalışan kişilerin işlerin gerekliliklerini yerine getirmek için gösterdikleri tüm çabaların değerlendirilmesi olarak da tanımlanabilir. Değerlendirme ise performans sürecinden sonra belirli kriterlere dayanarak bir yargıya veya bir sonuca varma sürecidir. Performans değerlendirme, bir yöneticinin önceden saptanmış standartlarla karşılaştırma ve ölçme yoluyla personelin işteki performansının değerlendirilmesi süreci ya da bireyin görevindeki başarısı, işteki tutumu ve davranışları, ahlaki durumu ve özelliklerini ayrıntılayan ve bütünleyen, kısaca bireyin kuruluşun başarısına olan katkılarını değerlendiren planlı bir araçtır (Ergün ERASLAN ve Onur ALGÜN, 2014). Günümüzde ise Performans değerlendirme süreci çok önemli bir yere sahip olmaya başlamıştır. Eğitim alanında ise daha önemli bir yere sahip olması gerekmektedir. Çünkü öğretmenin performansı kurumun öğrenim ortamını çok büyük bir şekilde etkilemektedir. Performans değerlendirme eğitim kurumlarında tüm dünyada da çok büyük bir öneme sahip olmaktadır.

Yapmış olduğum araştırmalar neticesinde 2012 yılında Amerika Birleşik Devletleri Michigan eyaletinde zorunlu hale getirilmiş olan Öğretmen Performans ölçülerinin aşağıdaki 5 basamağı takip ederek bilgisine ulaştım. Bu basamaklar;

• · Belirlenen ölçütlerin öğretmenlere kazandırılması

• · Öğretmenlerin öz-yeterlilik değerlendirmesi yapmaları

• · Okul müdürünün öğretimi gözlemlemesi

• · Son olarak öğretmen puanının belirlenmesi

Yabancı bir ülkedeki öğretmen performans değerlendirme sürecini araştırmamdaki amaç araştırma sonucunda elde edilen verilen Türkiye bağlamı göz önüne alınarak karşılaştırılmasıdır. Böylece Türkiye de öğretmen performans değerlendirme sürecinde yapılan yanlışları ya da yapılan eksiklikleri görebiliriz. Yukarıda Amerika Birleşik Devletleri Michigan eyaletinde uygulanan beş performans ölçütü de çok önemli yere sahiptir. Ancak ne yazık ki Türkiye’de yapılan performans değerlendirme sürecinde “Öğretmenlerin öz-yeterlilik değerlendirmesi yapmaları” maddesinin sağlıklı bir şekilde uygulanamadığı gözlemlenmektedir. Bu madde neticesinde Performans değerlendirme sürecinde gözlem öncesinde ön görüşme de oldukça önemli bir yere sahiptir. İlk olarak gözlem yapılacak olan kişiye hangi kriterlere göre değerlendirileceği hakkında bilgilendirme vermek gerekmektedir. Bu bilgilendirme sayesinde gözlem yapılacak kişi hangi kriterlere göre değerlendirileceğini bilir ve böylece kurumun kendisinden ne istediğini ve değerlendirme sürecinde kurumun amaçları doğrultusunda neler yapması gerektiği hakkında bir bilgi sahibi olmuş olur. Bu ön görüşme doğrultusunda kişi eğer geliştirmesi gereken bir nokta varsa fark edebilir ve bu eksik yönlerini geliştirerek performans değerlendirme sürecine daha hazır bir şekilde girebilir. Performans Değerlendirme süreci her ne kadar önemli bir yere sahip olsa da Performans değerlendirme formlarının hazırlanmasında veya seçilmesi sürecinde de dikkat edilmesi gereken çok önemli noktalar vardır. İlk olarak hazırlanan formun uygulanabilir olması gerekmektedir. İkinci olaraksa hazırlanacak olan formun güvenilirlik oranının çok yüksek olması gerekmektedir. Eğer bu iki noktaya çok dikkat etmezsek değerlendirme yapıldıktan sonra verileri yanlış analiz ederek, yanlış bulgulara oluşmuş oluruz.

Yüksek bir düzeyde gerçekleşebilmesi için etkili bir öğretime ihtiyaç vardır. Bu etkili öğretim ise öncelikle öğretim sürecinin ve öğretmenlerin kalitesinin geliştirilebilmesi ile meydana gelir (Darling-Hammond, 2010; Odden, Borman & Fermanich, 2004). Yapılan bu görüşe göre öğretmenin eğitim sürecindeki en önemli role sahip olan kişi olduğunu görmekteyiz. Öğretmen kalitesinin yüksek olduğu bir yerde daha etkili bir öğretim süreci geçmektedir. Bu durum ise öğretmenlerde performans değerlendirmenin önemini ortaya koymaktadır. Ancak günümüz de karşılaşılan en büyük sorunlardan biri öğretmen performans değerlendirmesinin hala hedeflerinden çok uzak olmasıdır. Ne yazık ki Türkiye’de öğretmen performans değerlendirme sürecinin çok yetersiz olduğu gözlemlenmektedir. Bu performans değerlendirmenin kötü olması sebebi ile günümüzde öğretmen kalitesinin bir hayli düştüğünü görmekteyiz. Öğretmen kalitesinin düşmesi otomatik olarak eğitim kalitemizin de düşmesine sebep olmaktadır. Son zamanlarda Türk eğitim sisteminin almış olduğu hal çok iç açıcı değildir. Yapılan araştırmalara göre Türkiye’de yapılan öğretmen değerlendirmelerinin yılda sadece bir kere Millî Eğitim Bakanlığına (MEB)’e ait olan müfettişler tarafından yapıldığı görülmektedir. Bakanlık tarafından görevlendirilen bu müfettişlerin okulu ve öğretmeni tam anlamı ile tanımaması sebebiyle değerlendirme süreci çok etkili geçmemekle birlikte tam tersi sonuçların ortaya çıkmasına da sebep olmaktadır.

Özgür BALCI

Araştırma Yapılırken Kullanılan Kaynaklar;

• YELBOĞA, A. (2006). Kişilik Özellikleri Ve İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 8 (2), 196-217. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/isguc/issue/25506/268936

• HELVACI, M. (2002). PERFORMANS YÖNETİMİ SÜRECİNDE PERFORMANS DEĞERLENDİRMENİN ÖNEMİ THE IMPORTANCE OF PERFORMANCE APPRAISAL IN PERFORMANCE MANAGAMENT PROCESS. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35 (1), 155-169. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/auebfd/issue/38408/445480

• BELLİBAŞ, M, GEDİK, Ş. (2016). Öğretmen Performansının Değerlendirilmesine Yönelik Kapsamlı bir Girişim: Michigan Eyaleti (ABD) Örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 0-0. DOI: 10.17679/iuefd.17102081

• Ergün ERASLAN, Onur ALGÜN (2005) İdeal Performans Değerlendirme Formu Tasarımında Analitik Hiyerarşi Yöntemi Yaklaşımı. Gazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Dergisi, Cilt 20(1), 95-106